اثر مصرف زئولیت و کود نیتروژن بر رشد، عملکرد دانه و بهره‌وری آب شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.) در شرایط تنش خشکی

به‌منظور ارزیابی اثر مصرف زئولیت و کود نیتروژن بر صفات فنولوژیک، مورفولوژیک و زراعی شنبلیله در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌کامل تصادفی با سه تکرار در سال‌های 1393 و 1394 در مزرعه پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل پنج سطح آبیاری (بدون تنش، تنش خفیف در مراحل رویشی و زایشی و تنش شدید در مراحل رویشی و زایشی) به‌عنوان عامل اصلی و ترکیب فاکتوریلی سه تیمار کودی بر اساس نیتروژن مورد نیاز گیاه (شاهد، ورمی‌کمپوست به میزان 7/2 تن در هکتار و کود اوره به میزان 11 کیلوگرم در هکتار) و دو مقدار زئولیت (صفر و نه تن در هکتار) به‌عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد که در هر دو سال آزمایش، تنش خشکی باعث کاهش معنی‌دار کلیه صفات گیاهی مورد مطالعه نسبت به شاهد بدون تنش شده و مصرف زئولیت و ورمی‌کمپوست اثر منفی تنش خشکی را کاهش داد. بیشترین عملکرد دانه شنبلیله در برهمکنش تیمارهای آبیاری و زئولیت با کود نیتروژن، در تیمار بدون تنش همراه با ورمی‌کمپوست (1/903 کیلوگرم در هکتار) و در تیمار زئولیت همراه با ورمی‌کمپوست (09/568 کیلوگرم در هکتار) به‌دست آمد. با افزایش شدت تنش خشکی در مرحله رویشی و زایشی، عملکرد دانه در سال اول به‌ترتیب 24 و 76 درصد و در سال دوم به‌ترتیب 31 و 54 درصد، نسبت به شاهد بدون تنش، کاهش یافت. نتایج این آزمایش نشان داد که در اکثر تیمارهای آبیاری، مصرف زئولیت و ورمی‌کمپوست با افزایش دسترسی آب و عناصر غذایی، سبب افزایش عملکرد، اجزای عملکرد و بهره‌وری آب دانه شنبلیله گردید.